En İyi Derneklere Bağış Yaparak Etkinizi 100 Katına Çıkarabilirsiniz

Bağış yapmaya karar verdiğimizde temel amacımız dünyayı daha iyi bir yer haline getirmek. Ancak hangi kuruma bağış yaptığımız, bu iyiliğin ne kadar etkili olacağını büyük ölçüde belirliyor. Yapılan araştırmalar, en etkili derneklere yapılan bağışların, ortalama bir derneğe kıyasla 100 kata kadar daha fazla etki yaratabileceğini gösteriyor. Bu yüzden "nereye bağış yapmalıyım?" sorusu, yalnızca etik değil, stratejik olarak da çok önemli bir karar hâline geliyor.

Etkinin değişkenliği: çarpıcı bir gerçek

Hayır kurumlarına dair genel algımız, hepsinin benzer derecede fayda sağladığı yönünde. Birçoğumuz, bu kuruluşların iyi niyetle hareket ettiğini düşünür ve bunun yeterli olduğunu varsayarız. Oysa veriler, bu yaklaşımın ciddi bir yanılgıya dayandığını gösteriyor. İyi niyet, her zaman somut iyilikle sonuçlanmaz. Lucius Caviola’nın yürüttüğü ve Our World in Data tarafından paylaşılan bir araştırma, hayır kurumları arasındaki etki farkının şaşırtıcı boyutlarda olduğunu ortaya koyuyor: En etkili dernekler, ortalama bir kuruluşa kıyasla 100 kata kadar daha fazla etki yaratabiliyor. 

Bu şu anlama geliyor: Aynı miktarda bağış, etkili bir müdahaleye yönlendirildiğinde çok daha fazla hayat kurtarıyor, hastalıkları önlüyor ya da bireylerin refah düzeyini artırıyor. Dolayısıyla, sadece "yardım etmekle" kalmayıp, aynı zamanda bu yardımın etkisini onlarca kat artırmak mümkün.

Yüksek etkili dernekle ortama bir derneğin etki oranları kıyaslaması

Neden bu kadar büyük bir etki farkı var?

Çeşitli dernekler arasındaki maliyet etkinliği farkı, büyük ölçüde finanse etmeyi seçtikleri belirli müdahalelerden kaynaklanıyor. Bu durum, küresel sağlık alanında özellikle belirgin. Örneğin, Disease Control Priorities (DCP2) projesinden elde edilen veriler, sıtmayla mücadele için ilaç veya sivrisinek ağları dağıtmak gibi belirli sağlık müdahalelerinin bu alandaki diğer yöntemlerle kıyaslayınca son derece maliyet etkin olduğunu gösteriyor.

Kanıta dayalı müdahelelere odaklanan en etkili dernekler ortalama bir derneğe kıyasla 100 kata kadar daha etkili olabiliyor.

Birçok dernek iyi niyetli olsa da, bazıları önemli ölçüde daha az etkili veya hatta ters etki yaratan programlara öncelik verebiliyor. Buna karşın, en etkili kuruluşlar, hayat kurtarabilecek ve yaşam kalitesini büyük ölçekte artırabilecek, düşük maliyetli ve kanıta dayalı müdahalelere odaklanıyor.

Bunun küresel sağlık alanındaki en iyi örneği, risk altındaki nüfuslara böcek ilacı ile işlem görmüş cibinlikler dağıtan ve minimum maliyetle binlerce sıtma vakasını etkili bir şekilde önleyen Against Malaria Foundation'dır.

Etki farklılıkları yalnızca sağlık alanıyla sınırlı değil

Etki farklılıkları yalnızca küresel sağlıkla sınırlı değil. İklim değişikliğiyle mücadelede de bazı yaklaşımlar diğerlerine kıyasla çok daha maliyet-etkindir. Örneğin, kamu politikalarını etkilemeye yönelik girişimler ya da temiz enerji teknolojilerinin desteklenmesi, kişi başına çok daha düşük maliyetle sera gazı emisyonlarını azaltabilir.

Sera gazı emisyonlarını azaltmanın maliyet etkin ölçeği

Örneğin, Clean Air Task Force gibi kuruluşlar, düşük maliyetle büyük çaplı emisyon azaltımları sağlayan politikalar geliştirerek bu alanda yüksek etki sağlar. Bağışçılar için bu, her bir TL’nin  çok daha fazla çevresel fayda sağlaması anlamına gelir.

En İyi Derneklere Bağış Yapmanın Ne Kadar Mutluluk Yarattığına Dair İlk Çalışma

Dünya Mutluluk Raporu 2025, küresel refah düzeyine dair en kapsamlı değerlendirmeleri sunan, alanının önde gelen yayınlarından biridir. Rapor, Oxford Üniversitesi Refah Araştırmaları Merkezi tarafından Gallup ve Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Çözümleri Ağı (SDSN) iş birliğiyle hazırlanmıştır.

Bu yılki raporda, refah odaklı araştırmalar yürüten Happier Lives Institute da katkı sunmuş ve hayır kurumlarına bağış yapmanın ne ölçüde mutluluk yarattığını inceleyen bir bölümü kaleme almıştır. Kurum, bu çalışmasında dört farklı bağımsız değerlendiricinin yaptığı toplam 24 hayır kurumu etkililik tahminini analiz ederek, bağışların mutluluk üzerindeki somut etkisine dair önemli bulgular ortaya koymuştur.

Bağış yapmanın etkisini değerlendirmenin bir diğer yolu da ne kadar mutluluk getirdiği. Bu değerlendirme kriterinde de yüksek etkili dernekler daha fazla mutluluk sağlıyor.

Hatta daha da çarpıcı bir karşılaştırmaya göre, görme engellisi olan birine rehber köpek sağlamak ya da evsizlere düzenli yardım etmek gibi popüler ama etkisi düşük alanlara 150.000 TL bağışlandığında elde edilen etkinin aynısı, en etkili derneklere yalnızca 4.500 TL bağış yaparak sağlanabiliyor. Buradaki müdaheler arasındaki fark yaklaşık 3500 katı kadar.

Tekrarlayan bir fenomen

Bu yazıda verdiğimiz örneklerde küresel sağlık ve iklim değişikliğine odaklandık. Fakat önerdiğimiz bir diğer problem olan hayvanlara yapılan zulümle mücadeledede, sosyal politikalarda, eğitim mühadalelerinde ve ceza adaleti politikaları gibi diğer alanlarda da benzer etkililik farklarını gözlemliyoruz. Bu alanların her birinde, bazı müdahaleler diğerlerine göre etki açısından önemli ölçüde daha üstün. Bağışlarınızı bu yüksek etkili programlara yönlendirerek, toplumsal faydanızı en üst düzeye çıkarabilir ve dünyayı daha iyi bir yer yapma ilkenizle uyumlu bir davranış sergilemiş olabilirsiniz.

Ahlaki açıdan çok önemli bir seçim

Tüm bu veriler ışığında bağış yapmak yalnızca iyi bir niyet göstergesi değil; aynı zamanda ahlaki olarak da sorumluluk taşıyan stratejik bir karardır. Aynı miktarda parayla birkaç kişinin değil, yüzlerce kişinin hayatını değiştirme şansınız varsa, bu fırsatı değerlendirmek önemli bir etik çağrıdır. Seçimlerimiz neye inandığımızı gösterir ve bağış yaparken aklı rehber olarak almak, iyiliğe inandığımızı göstermek için önemli bir fırsat. 

Bilgi artık elimizin altında

Eskiden derneklerin ne kadar etkili olduğunu öğrenmek zordu. Ama artık bu bilgiler daha şeffaf ve erişilebilir. Etkili Bağış gibi oluşumlar, bilimsel veriye dayalı bağış önerileri sunarak sizin en doğru kararı vermenizi kolaylaştırıyor. Böylece, bağışınızın gerçek ve ölçülebilir bir etki yarattığından emin olabilirsiniz.

Sonuç

Evet, bağış yapmak gerçekten de güzel ve takdir edilesi bir şey. Ama elimizde daha iyisi var: etkili bağış yapmak. Kaynaklarınızı etkisi kanıtlanmış yardım kuruluşlarına yönlendirerek, dünyada kalıcı ve ölçülebilir bir değişim yaratabilirsiniz. Cömertliğinizi etkiyle birleştirmek mümkün. Bu şekilde yapılan her bir bağış, daha fazla hayatı iyileştirme ve dönüştürme potansiyeli taşır.

Veriler elimizde. Müdahaleler belli. Etkiler ölçülebilir.

Şimdi sıra bizde.

Birlikte,  hayır kurumlarını daha sorumlu, bağışlarımızı ise daha anlamlı kılabiliriz.

Birlikte, etkili bağışçılığın gücüyle daha adil ve yaşanabilir bir dünya inşa edebiliriz.

👉 En etkili bağış önerilerimizi görmek için tıklayın.