Against Malaria Foundation - Sıtmaya Karşı Korunmak

Sıtma bugün hâlâ milyonlarca insanın hayatını tehdit eden en büyük sağlık sorunlarından biri. Gece ortaya çıkan sivrisineklerin taşıdığı bu hastalık, her yıl yüz binlerce can alıyor. Ama basit ve etkili bir çözüm ile bunu önleyebiliriz: yatarken kullanılan özel fileler.

Against Malaria Foundation (AMF) tam da bu noktada devreye giriyor. Onların yaptığı şey aslında çok basit ama etkisi olağanüstü: İnsanlara insektisit emdirilmiş, uzun ömürlü yatak fileleri dağıtmak. Bu fileler sadece sivrisineklerin ısırmasını engellemiyor, aynı zamanda temas eden sinekleri öldürerek bulaşma zincirini de kırıyor. Yani bir aile gece file altında uyuduğunda, sadece kendi hayatını değil, bütün bir toplumu korumaya yardımcı oluyor.

Spoiler: Bu fileler sayesinde son 10 yılda yaklaşık 1 milyar sıtma vakası engellendi ve 2 milyona yakın hayat kurtarıldı.

Problem

Son 20 yılda sıtmayla mücadelede büyük adımlar atıldı ama ilerleme son yıllarda durakladı. Hatta Covid-19 pandemisiyle birlikte işler geriye gitmeye başladı. Bugün hâlâ her yıl yaklaşık 250 milyon kişi sıtmaya yakalanıyor, bunların 600.000’den fazlası hayatını kaybediyor. Daha da sarsıcı olanı: Bu ölümlerin %80’i beş yaş altı çocuklarda görülüyor. Yani her gün 1.000’den fazla çocuk sıtma yüzünden ölüyor.

Sıtma sadece ölümle sonuçlanmıyor. Hastalık geçiren çocukların bir kısmında kalıcı görme ve işitme kaybı ya da epilepsi gelişiyor. İnsanlar haftalarca çalışamaz hale geliyor, aileler hem sağlık masraflarını hem de iş gücü kaybını aynı anda yaşıyor. Afrika’nın pek çok köyünde sıtma, sadece bir hastalık değil, nesillerin geleceğini karartan bir gölge gibi.

Çözüm

Sıtmaya Karşı Korunmak, ilk etapta ısırılmamaktan geçer. Sıtmayı taşıyan sivrisinekler, özellikle alacakaranlık ve gece saatlerinde en aktif zamanlarını geçirirler. İşte bu yüzden uzun süre etkili olan, insektisit ile işlenmiş yatak fileleri, hastalığa karşı güvenilir bir koruma sağlar. Yatak fileleri, polietilen liflerinden yapılır. Bu liflere, birkaç yıl boyunca yavaşça salınacak şekilde bir insektisit eklenmiştir.

Bir yatak filesi, iki şekilde koruma sağlar: İlk olarak, sivrisineklerin insanları ısırması fiziksel olarak engellenir. İkinci olarak, sivrisinekler, filedeki insektisit ile temas ettiklerinde ölürler. Kokusu olmayan bu insektisit, insan sağlığına zararsızdır. 2007 yılından bu yana Dünya Sağlık Örgütü (WHO), sıtma bölgelerindeki her hane için insektisit ile işlenmiş yatak filelerinin dağıtılmasını önermektedir. 

Ve güzel haber şu: Bu yöntem inanılmaz derecede etkili. Bugüne kadar dünyada yaklaşık 2,9 milyar file dağıtıldı. Tek bir file bile iki kişiyi 2 yıl boyunca koruyabiliyor.

Etkisi

Yatak filelerinin sıtma ile mücadeledeki hayati rolü, sayısız bilimsel çalışma ile kanıtlandı. 2004 yılında gerçekleştirilen kapsamlı bir meta-analiz, yatak filesi altında uyuyan her 1000 çocuktan ortalama 5,5'inin sıtmadan ölümünü engellediğini ortaya koydu. Bu rakam, 1000 çocuğa file dağıtmanın nispeten kolay olduğu düşünüldüğünde, olağanüstü bir başarı.

Araştırmalar ayrıca, yatak filesi kullanan hamile kadınların daha sağlıklı bebekler dünyaya getirdiğini ve ölü doğum oranlarının önemli ölçüde azaldığını gösteriyor. Bu fileler sayesinde Afrika'da son 10 yılda yaklaşık 1 milyar sıtma vakası engellendi ve 2 milyona yakın hayat kurtarıldı.

Bu müdahalenin etkisini ölçen raporu okumak için

Sıtma vakalarını azaltmanın ekonomik faydaları da göz ardı edilemez. 2007 ile 2011 yılları arasında 12 Afrika ülkesinde yapılan bir çalışma, sıtma kontrolüne yapılan her 1 Euro'luk yatırımın, ülkelerin gayri safi yurt içi hasılasını ortalama 6,75 Euro artırdığını göstermiştir. Yani, yalnızca günü kurtarmıyor uzun dönemli sistematik değişim için de bu toplumları güçlendiriyor oluyorsunuz.

Organizasyon Hakkında

Against Malaria Foundation, 2005 yılında Rob Mather tarafından kuruldu ve o günden bu yana 280 milyondan fazla yatak filesi finanse etti. 2009'dan itibaren, GiveWell tarafından "En İyi Yardım Kuruluşu" olarak tanımlanan AMF, sadece etkili yardımıyla değil, aynı zamanda şeffaflık konusunda da dikkat çekiyor. Örneğin, AMF, kendi bütçesini gerçek zamanlı olarak yayımlar ve hangi bağışın hangi file için yapıldığını herkese açık bir şekilde belirtir. Bu şeffaf yaklaşım, diğer birçok yardım kuruluşundan olumlu bir şekilde ayrılmalarını sağlıyor.

Bağış yapmak için